అష్టాదశ శక్తి పీఠాలు అంటే ఏమిటి?
“శక్తి పీఠం” అనే పదం అర్థం — “దేవీ శక్తి యొక్క పీఠం లేదా స్థానం”.
పురాణాల ప్రకారం, సతీ దేవి శరీరం భాగాలు భగవాన్ శివుడు తాండవం చేస్తున్నప్పుడు భూమిపై పడ్డ చోట్లే ఈ శక్తి పీఠాలు ఏర్పడ్డాయి.
ప్రతి పీఠం వద్ద ఒక దేవి రూపం (శక్తి) మరియు ఒక భైరవుడు (శివుని రూపం) ఉంటారు.
అష్టాదశ శక్తి పీఠాల జాబితా (18 Shakti Peethas List)
సంఖ్య |
శక్తి పీఠం |
దేవి రూపం |
భైరవుడు |
ప్రస్తుత స్థానం |
---|---|---|---|---|
1️⃣ |
శ్రీశైలం (శ్రీశైలమల్లికార్జున) |
బ్రమరాంబిక |
మల్లికార్జున |
ఆంధ్రప్రదేశ్, శ్రీశైలం |
2️⃣ |
కామాఖ్యా |
కామాక్షి / కమేశ్వరి |
ఉమానంద |
గువాహటి, అసోం |
3️⃣ |
కాళీఘాట్ (కాళీకామేశ్వరి) |
కాలికా |
నకులీశ్వర |
కోల్కతా, పశ్చిమ బెంగాల్ |
4️⃣ |
హింగ్లాజ్ మాతా |
క్షీణి |
భీమలోచన |
బలూచిస్తాన్, పాకిస్తాన్ |
5️⃣ |
జ్వాలాముఖి దేవి |
సిద్దిదా |
ఉన్మత్త భైరవ |
హిమాచల్ ప్రదేశ్ |
6️⃣ |
మహాకాళేశ్వరి (ఉజ్జయిని) |
మహాకాళేశ్వరి |
మహాకాళ |
మధ్యప్రదేశ్, ఉజ్జయిని |
7️⃣ |
కంచీ (కామాక్షి) |
కామాక్షి |
ఎకాంబరేశ్వర |
తమిళనాడు, కాంచీపురం |
8️⃣ |
కామరూప (నీలాచల పర్వతం) |
కామేశ్వరి |
ఉద్దిష్ట భైరవ |
అసోం, నీలాచల కొండ |
9️⃣ |
త్రిపురమలిని (బీదర్) |
త్రిపురమలిని |
శివ |
కర్ణాటక |
🔟 |
కోల్లాపూర్ (మహాలక్ష్మి) |
మహాలక్ష్మి |
కోల్లేశ్వర |
మహారాష్ట్ర |
11️⃣ |
శంకరీ దేవి (శ్రీలంక) |
శంకరి |
రాక్షసేశ్వర |
త్రికొణమలై, శ్రీలంక |
12️⃣ |
వైష్ణో దేవి |
వైష్ణవి |
కలభైరవ |
జమ్మూ & కాశ్మీర్ |
13️⃣ |
ప్రద్యుమ్న (ప్రత్యంగిరా) |
ప్రద్యుమ్నేశ్వరి |
విరూపాక్ష |
గుజరాత్ |
14️⃣ |
మంగళగిరి / మంగళ దేవి |
మంగళేశ్వరి |
జయదుర్గేశ్వర |
ఆంధ్రప్రదేశ్ |
15️⃣ |
తులజాపూర్ (భవానీ మాతా) |
తులజాభవాని |
అంహేశ్వర |
మహారాష్ట్ర |
16️⃣ |
పూర్ణగిరి |
పూర్ణేశ్వరి |
పూర్ణేశ్వర |
ఉత్తరాఖండ్ |
17️⃣ |
చాముండేశ్వరీ |
చాముండేశ్వరీ దేవి |
చముందేశ్వర |
మైసూరు, కర్ణాటక |
18️⃣ |
హేమలాపురి (హిమవంతం) |
హేమలాంబ |
శివ |
నేపాల్ / హిమాలయ ప్రాంతం |
అష్టాదశ శక్తి పీఠాలు ఎక్కడెక్కడ ఉన్నాయి?
శాంకరి – శ్రీలంకలో ఉంది. ఈ శక్తిపీఠం ఈ దేశంలో ఎక్కడుందనే విషయంలో స్పష్టత లేదు కానీ ఈ ఆలయం మాత్రం 17వ శతాబ్దంలో పోర్చుగీసు వారి ఫిరంగుల వల్ల నాశనమైందంటారు.
కామాక్షి – తమిళనాడులోని కాంచీపురంలో ఉంది. మద్రాసు నగరానికి 70 కిలోమీటర్ల దూరం.
శృంఖల – పశ్చిమ బెంగాల్లోని కోల్కతాకు 80 కిలోమీటర్ల దూరంలోని ప్రద్యుమ్న నగరంలో ఉంది. అయితే ఇప్పుడు అక్కడ ఆలయం ఆనవాళ్లేమీ కనిపించవు. కోలకతాకు 135 కిలోమీటర్ల దూరంలోని గంగాసాగర్ను కూడా శక్తిపీఠంగానే కొలుస్తారు.
చాముండి – కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని మైసూరు వద్ద గల క్రౌంచ పట్టణంలో ఉంది. ఇక్కడ అమ్మవారిని చాముండేశ్వరీ దేవి అంటారు.
జోగులాంబ – ఏపీలోని కర్నూలు నుంచి 27 కిలోమీటర్ల దూరంలోని తుంగభద్రా నది కలిసే ప్రాంతమైన ఆలంపూర్లో ఉంది.
బ్రమరాంబిక – ఏపీలోని శ్రీశైలంలో ఉంది. శ్రీశైలం ద్వాదశ (12) జ్యోతిర్లింగాలలో కుడా ఒకటి.
మహాలక్ష్మి – మహారాష్ట్రలోని కొల్హాపూర్లో ఉంది. ప్రధాన దేవత విగ్రహం స్వచ్ఛమైన మణిశిలతో చేయబడింది. మరో విశేషం ఏంటంటే.. అమ్మవారి తలపైన ఐదు తలల శేషుని ఛత్రంతో పాటు ప్రతి సంవత్సరం మూడు మార్లు అమ్మవారి పాదాలపై సూర్యరశ్మి పడుతుంది.
ఏకవీరిక – మహారాష్ట్రలోని నాందేడ్ జిల్లా మాహుర్యం లేదా మహార్ల ఉంది. ఇక్కడి అమ్మవారిని ‘రేణుకా మాత’గా కొలుస్తారు.
మహాకాళి – మధ్యప్రదేశ్లోని ఉజ్జయిని. దీనిని ఒకప్పుడు అవంతీ నగరంగా పిలిచేవారు.
పురుహూతిక – పీఠిక్య లేదా పిఠాపురం, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ – కుకుటేశ్వర స్వామి సమేతయై ఉన్న అమ్మవారు.
గిరిజ – ఒరిస్సాలోని జాజ్పూర్ నుంచి 20 కిలోమీటర్ల దూరంలో వైతరిణి నదీ తీరంలో ఉంది.
మాణిక్యాంబ – ఏపీలోని కాకినాడ నుంచి 20 కిలో మీటర్ల దూరంలో దక్షవాటిక లేదా ద్రాక్షారామంలో ఉంది.
కామరూప – అసోంలోని హరిక్షేత్రంలో బ్రహ్మపుత్రా నది తీరంలో ఉంది.
మాధవేశ్వరి – ఉత్తరప్రదేశ్2లోని త్రివేణి సంగమమైన ప్రయాగ (అలహాబాదు)లో ఉంది. ఈ అమ్మవారిని అలోపీ దేవి అని కూడా అంటారు.
వైష్ణవి – హిమాచల్ప్రదేశ్లోని జ్వాలాక్షేత్రం వద్ద ఉంది. ఇక్కడి విశేషమేంటంటే.. అమ్మవారి విగ్రహం ఉండదు కానీ ఏడు జ్వాలలు పురాతన కాలం నుంచి వెలుగుతున్నాయి.
మంగళ గౌరి – బీహారు – పాట్నా నుంచి 74 కిలోమీటర్ల దూరంలోని గయలో ఉంది.
విశాలాక్షి – యూపీలోని వారాణాసిలో ఉంది.
సరస్వతి – జమ్ముూ కశ్మీర్లో ఉంది. ఇక్కడి అమ్మవారిని కీర్ భవాని అని కూడా అంటారు.
🔱 పౌరాణిక నేపథ్యం
దక్ష యజ్ఞ సమయంలో, తన భర్త శివుడిని అవమానించారని సతీ దేవి అగ్నిలో ఆత్మహత్య చేసుకుంది. శివుడు ఆమె మృతదేహాన్ని భుజాన వేసుకుని తాండవం చేయసాగాడు.
దేవతలు విశ్వాన్ని రక్షించడానికి విష్ణువును ప్రార్థించారు. ఆయన సుదర్శన చక్రంతో సతీ దేవి శరీరాన్ని 51 భాగాలుగా విభజించగా, అవి భూమిపై పడ్డ చోట్లే శక్తి పీఠాలు ఏర్పడ్డాయి.
వాటిలో అత్యంత పవిత్రమైన 18 పీఠాలనే అష్టాదశ శక్తి పీఠాలు అని పిలుస్తారు.
🙏 అష్టాదశ శక్తిపీఠ స్తోత్రం
ఈ పీఠాలను స్మరించడానికి ప్రముఖమైన శ్లోకం —
లంకాయాం శాంకరీ దేవీ, కామాక్షీ కంచికాపురే, ప్రద్యుమ్నే శృంగళాదేవీ, చాముండీ క్రౌంచపట్టణే.
అలంపురే జోగులాంబా, శ్రీశైలే భ్రమరాంబికా, కొల్హాపురే మహాలక్ష్మీ, మాధుర్యే ఏకవీరికా.
ఉజ్జయిన్యాం మహంకాళీ,పీఠికాయాం పురుహూతికా ఓఢ్యాయాం గిరిజాదేవీ, మాణిక్యా దక్షవాటికే.
హరిక్షేత్రే కామరూపా, ప్రయాగే మాధవేశ్వరీ, జ్వాలాయాం వైష్ణవీ దేవీ, గయా మాంగల్యగౌరికా.
వారాణస్యాం విశాలాక్షీ, కాశ్మీరేషు సరస్వతీ, అష్టాదశ సుపీఠాని యోగినా మపి దుర్లభమ్.
సాయంకాలే పఠేన్నిత్యం, సర్వ శత్రువినాశనం, సర్వ రోగ హరం దివ్యం సర్వ సంపత్కరం శుభం.
ఇతి అష్టాదశపీఠస్తుతి: సంపూర్ణం.
🌺 ఆధ్యాత్మిక ప్రాధాన్యం
-
అష్టాదశ శక్తిపీఠ యాత్రను చేసినవారికి అన్ని దోషాలు నివారిస్తాయి అని నమ్మకం.
-
ప్రతి పీఠం ప్రత్యేక శక్తిని, భక్తి మార్గాన్ని సూచిస్తుంది.
-
ఇది స్త్రీ శక్తి యొక్క అద్భుతమైన ప్రతీక.
🌸 అష్టాదశ శక్తి పీఠాలు – ప్రాంతాలు, అమ్మవారి రూపాలు, విశిష్టతలు 🌸
హిందూ పురాణాల ప్రకారం భారతదేశం మరియు దాని పరిసర ప్రాంతాలలో ఉన్న 18 పవిత్ర శక్తి పీఠాలు (అష్టాదశ శక్తి పీఠాలు) భక్తులకు అపారమైన ఆధ్యాత్మిక శక్తిని ప్రసాదిస్తాయని నమ్మకం. ఇవి తల్లి సతీదేవి యొక్క అవయవాలు భూమిపై పడ్డ ప్రాంతాలుగా పరిగణిస్తారు.
1️⃣ శాంకరి – శ్రీలంక (త్రింకోమలి)
-
పడిన భాగం: తొడ భాగం (కొన్ని పండితుల ప్రకారం హృదయం)
-
విశిష్టత: ఇది ఆదిశక్తి రూపమైన మొదటి శక్తి పీఠం. పోర్చుగీస్ దాడిలో ఈ ఆలయం నాశనం అయిందని చెబుతారు.
2️⃣ కామాక్షి – కంచి (తమిళనాడు)
-
పడిన భాగం: నాభి లేదా కంటి భాగం
-
విశిష్టత: శక్తి పీఠాలలో అత్యంత ప్రధానమైనది. అమ్మవారు లోకరక్షక శక్తిగా పూజింపబడుతుంది.
3️⃣ శృంఖల – ప్రద్యుమ్న నగరం (పశ్చిమ బెంగాల్)
-
పడిన భాగం: ఉదరం (కడుపు భాగం)
-
విశిష్టత: అమ్మవారు శృంఖలాదేవిగా పూజింపబడుతుంది. ప్రస్తుతం ఆలయానికి స్పష్టమైన ఆధారాలు లేవు.
4️⃣ చాముండేశ్వరి – మైసూరు (కర్ణాటక)
-
పడిన భాగం: కేశాలు (జుట్టు)
-
విశిష్టత: మహిషాసుర మర్దినిగా ప్రసిద్ధి. శత్రువులపై విజయం ప్రసాదిస్తుందని విశ్వాసం.
5️⃣ జోగులాంబ – ఆలంపూర్ (తెలంగాణ)
-
పడిన భాగం: దంతాలు
-
విశిష్టత: తుంగభద్ర నది ఒడ్డున ఉన్న ఈ పీఠంలో అమ్మవారు ఉగ్రరూపిణిగా దర్శనమిస్తారు. భక్తులపై కరుణ చూపుతుందని నమ్మకం.
6️⃣ భ్రమరాంబికా – శ్రీశైలం (ఆంధ్రప్రదేశ్)
-
పడిన భాగం: మెడ భాగం
-
విశిష్టత: ద్వాదశ జ్యోతిర్లింగాలలో ఒకటిగా, శక్తి పీఠాలలో ఒకటిగా ప్రసిద్ధి. ఇక్కడ శివుడు మల్లికార్జునుడు, అమ్మవారు భ్రమరాంబిక.
7️⃣ మహాలక్ష్మి – కొల్హాపూర్ (మహారాష్ట్ర)
-
పడిన భాగం: నేత్రాలు
-
విశిష్టత: ఐశ్వర్యం, సంపద, సౌభాగ్యాన్ని ప్రసాదించే శక్తి పీఠం.
8️⃣ రేణుకా దేవి (ఏకవీరికా) – మహుర్ (మహారాష్ట్ర)
-
పడిన భాగం: ఎడమ చేయి
-
విశిష్టత: పరశురాముడి తల్లి రేణుకా దేవికి అంకితం. ఇది ప్రాచీన మూలపీఠంగా పరిగణించబడుతుంది.
9️⃣ మహాకాళి – ఉజ్జయిని (మధ్యప్రదేశ్)
-
పడిన భాగం: పై పెదవి
-
విశిష్టత: పురాతన అవంతీ నగరంలోని శక్తి పీఠం. మహాకాళి దేవి ఉజ్జయినీ పీఠంగా పూజింపబడుతుంది.
🔟 పురుహూతికా – పిఠాపురం (ఆంధ్రప్రదేశ్)
-
పడిన భాగం: వీపు భాగం
-
విశిష్టత: కుక్కుటేశ్వర స్వామి ఆలయంలో ఉన్న ఈ పీఠం “పుషరిణీ పీఠం”గా ప్రసిద్ధి.
11️⃣ బిరజా దేవి – జాజ్పూర్ (ఒడిశా)
-
పడిన భాగం: నాభి భాగం
-
విశిష్టత: బిరజా దేవి ఆలయం ఒడ్యాన పీఠంగా ప్రసిద్ధి.
12️⃣ మాణిక్యాంబ – ద్రాక్షారామం (ఆంధ్రప్రదేశ్)
-
పడిన భాగం: ఎడమ చెంప
-
విశిష్టత: పంచారామ క్షేత్రాలలో ఒకటైన ద్రాక్షారామంలో మాణిక్యాంబ దేవి అష్టాదశ శక్తి పీఠంగా ప్రసిద్ధి.
13️⃣ కామాఖ్య – గౌహతి (అస్సాం)
-
పడిన భాగం: యోని భాగం
-
విశిష్టత: తంత్ర సాధనలకు ప్రధాన కేంద్రం. ఆషాఢ మాసంలో అంబవాచి ఉత్సవం అత్యంత ప్రముఖం.
14️⃣ మాధవేశ్వరి – ప్రయాగ (ఉత్తరప్రదేశ్)
-
పడిన భాగం: వేళ్లు
-
విశిష్టత: త్రివేణి సంగమంలో ఉన్న ఈ పీఠం మోక్షప్రాప్తికి పునీత స్థలం.
15️⃣ జ్వాలాముఖి – హిమాచల్ ప్రదేశ్
-
పడిన భాగం: నాలుక
-
విశిష్టత: సహజసిద్ధంగా అగ్ని రూపంలో దర్శనమిచ్చే ఈ పీఠం అద్భుతమైనది. ఇక్కడ అగ్ని నిరంతరం వెలుగుతుంది.
16️⃣ సర్వమంగళ – గయ (బీహార్)
-
పడిన భాగం: వక్షోజాలు
-
విశిష్టత: పితృదేవతల పిండప్రదానానికి ప్రసిద్ధి చెందిన గయలో ఈ అమ్మవారు సర్వమంగళ రూపంలో పూజింపబడుతుంది.
17️⃣ విశాలాక్షి – వారణాసి (ఉత్తరప్రదేశ్)
-
పడిన భాగం: చెవిపోగులు లేదా గొంతు
-
విశిష్టత: కాశీలోని విశ్వనాథ ఆలయ సమీపంలో ఉన్న ఈ పీఠం మోక్షప్రాప్తికి ముఖ్యమైన స్థలం.
18️⃣ శారదా పీఠం – కశ్మీర్ (పాక్ ఆక్రమిత ప్రాంతం)
-
పడిన భాగం: కుడి చేయి
-
విశిష్టత: విద్యాదేవి సరస్వతికి అంకితం చేయబడిన ఈ ఆలయం పురాతన విద్యాకేంద్రంగా ప్రసిద్ధి. ప్రస్తుతం పాక్ ఆక్రమిత కశ్మీర్లో ఉంది.
FAQ – తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు
Q1. అష్టాదశ శక్తి పీఠాలు అంటే ఏమిటి?
A: సతీదేవి శరీర భాగాలు పడిన 18 పవిత్ర స్థలాలను అష్టాదశ శక్తి పీఠాలు అంటారు.
Q2. అష్టాదశ శక్తి పీఠాలలో ప్రసిద్ధమైనది ఏది?
A: కంచి కామాక్షి, శ్రీశైలం భ్రమరాంబిక, గౌహతి కామాఖ్య ఆలయాలు అత్యంత ప్రసిద్ధి గాంచినవి.
Q3. దక్షిణ భారతంలో ఉన్న శక్తి పీఠాలు ఏవి?
A: శ్రీశైలం, ఆలంపూర్, ద్రాక్షారామం, కంచి, మైసూరు ప్రాంతాల్లోని ఆలయాలు.
Q4. శక్తి పీఠ దర్శనం వల్ల కలిగే ఫలితం ఏమిటి?
A: పాప విమోచనం, ఆత్మశాంతి, ఐశ్వర్యం, మోక్షప్రాప్తి అని పురాణాలు చెబుతాయి.
🕉️ ముఖ్య గమనిక:
ఈ కథనం పౌరాణిక ఆధారాలపై ఆధారపడి ఉంది. వీటికి శాస్త్రీయ ఆధారాలు లేకపోవచ్చు. విశ్వసించడమా లేదా అనేది పూర్తిగా వ్యక్తిగత విశ్వాసం.
Leave A Comment